Willem Oltmans (1925-2004) was een opmerkelijk figuur binnen de Nederlandse journalistiek: als een dandy gekleed, beschikte over een internationaal netwerk waar menig diplomaat jaloers op kon zijn, had een moeizame relatie met de Nederlandse overheid en werd vaak als tegendraads afgeschilderd. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns noemde hem ‘een eenmotorige mug’. Niet zelden kreeg hij – achteraf – gelijk.
Wellicht een van de meest spraakmakende interviews van Adriaan van Dis. Op 30 juni 1985 wordt Willem Oltmans geïnterviewd in het programma Hier is… Een interview dat al moeizaam begint getuige de wijze waarop Oltmans de presentator groet met ‘Nathan Sid’. Eerder een sneer dan een vriendelijke begroeting, waarmee hij verwijst naar de kort daarvoor autobiografische roman over de jeugd van Adriaan van Dis.
Het interview loopt steeds moeizamer. Adriaan van Dis vraagt, Willem Oltmans ontduikt. Het interview is typerend voor het gevoel waarmee Willem Oltmans (al vroeg in zijn carrière) rondliep: het gevoel van miskenning. In het gesprek wordt aan Oltmans gevraagd of hij al jong het gevoel had voor iets belangrijks in de wieg te zijn gelegd. Daar geeft Oltmans geen antwoord op, maar ik vermoed – gelet op zijn soms tegendraadse levenskeuzes – dat hij inderdaad geloofde voor iets belangrijks te zijn geboren.
Wat dat iets belangrijks was? Een lastige vraag. Ik zal toch een poging wagen: de drang om de waarheid te vertellen, ook al heeft die waarheid een hoge prijs. Maar die waarheid heeft zich later wel uitbetaald voor 8 miljoen gulden.